Ðaminh Nguyễn Văn HẠNH, sinh năm 1772 tại Năng A, Nghệ An, Linh Mục, Dòng Ða Minh, xử trảm ngày 01-8-1838 tại Ba Tòa dưới đời vua Minh Mạng, phong Chân Phúc ngày 27-5-1900 do Ðức Lêô XIII, kính ngày 01-8.

Cùng bị xử với Cha Duệ có Cha Ðominicô Nguyễn Văn Hạnh. Cha Hạnh thuộc dòng Ða Minh. Ngài sinh năm 1772 tại làng Năng Á thuộc tỉnh Nghệ An. Cha đã sinh trưởng trong một gia đình đạo đức. Cũng như Cha Duệ, trong lúc thiếu thời ngài đã hiến thân cho Chúa trong nhà dòng. Ngài đến xin Ðức Cha Henares chấp thuận và Ðức Cha đã trao ngài cho Cha Liêm coi cóc dạy dỗ, sau đó cha chịu chức linh mục và đã được gửi đi nhiều nơi. Sau một thời gian, cha xin vào tu dòng Ða Minh và ngày 22-8-1826 cha khấn dòng. Từ đó trở đi, cha càng hăng say làm việc cho Chúa và các linh hồn.

Trong thời gian cấm đạo, Cha Hạnh ẩn trốn tại làng Quần Ðình Hạ. Sau một thời gian, giáo dân lại đưa cha đi ẩn trốn tại làng Kiên Trung. Về sau cũng hai người tên là Hảo Hội và Nhiêu Hậu giả cách đến tìm cha và đưa ngài về Quần Anh Hạ, và khi đi dọc đường chúng ngầm báo cho quan quân vây bắt. Ðó là ngày 7-6-1838.

Trong ngày phong Á Thánh cho cha, có một giáo dân tên là Joseph Vinh đã minh chứng rằng lúc Cha Hạnh lẩn trốn tại nhà anh ta, cha luôn luôn khao khát được phúc chết vì đạo.

Khi giải cha đến cửa thành, người ta đã đặt thánh giá sẵn để cha bước qua, nhưng khi nhìn thấy thánh giá cha nhất định không chịu bước vào thành. Thấy vậy họ phải cất thánh giá đi. Khi giải nộp ngài vào dinh quan, quan Bát Phẩm tên là Tuyên đã điều tra tuổi tác lý lịch ngài và hỏi ngài đã làm gì trong những năm qua ngài trả lời: "Tôi chỉ dạy người ta làm lành, lánh dữ mà thôi".

Quan lại dụ: "Nếu ông bằng lòng xuất giáo tôi sẽ tha cho ông về ngay".

Cha Hạnh hiên ngang trả lời: "Tôi không thể nào làm điều đó, tôi chỉ ao ước chết vì đạo và theo chân hai thầy tôi là hai Ðức Cha mà thôi".

Quan lại hạch hỏi: "Tại sao ông ngu xuẩn thế, ông lại muốn chết? Cụ Duyệt đã bỏ đạo và được tha về sao ông không làm như vậy?"

Cha Hạnh vẫn nhất mực chối từ. Ngạc nhiên quan vặn lại: "Những người theo đạo Gia Tô, khi chết thì làm sao?"

Cha Hạnh trả lời: "Những người theo đạo Gia Tô khi chết được lên Thiên Ðàng".

Quan bắt bẻ ngược lại: "Nếu vậy, những người không theo đạo Gia Tô khi chết phải đi đâu?"

Cha Hạnh vẫn thẳng thắn trả lời: "Những ai không theo đạo Gia Tô, mà còn chống lại một cách cố tình, khi chết phải xuống hỏa ngục".

Quan nghe xong nổi giận, lấy giáo quạt quật mạnh vào mặt Cha Hạnh và chửi bới thậm tệ. Quan lại truyền cho lính đánh cha 15 roi da cùng bắt đeo gông cổ, những cục sắt cứa vào da thịt rất đau đớn. Quan còn cấm không cho ăn uống gì cả và bị tống ngay vào ngục. Mặc dầu bị tra tấn rất nhiều lần, nhưng cha vẫn không bị nao núng. Có lần họ đem mẫu ảnh Ðức Mẹ cho cha đạp lên, cha ôm lấy ảnh tượng và hôn kính. Thấy vậy, quan lại càng tức tối hơn và bắt lính đánh cha 100 đòn nữa. Tất cả mọi hành khổ cha đều chấp nhận một cách vui tươi, tỏ ra Chúa đã ban ơn siêu nhiên để hỗ trợ cha.

Sơ Maria Ơn, một nữ tu Việt Nam đã chứng kiến như sau: "Một ngày tôi vào tù xin cha giải tội, tôi thấy cha bị xiềng xích đau đớn lắm. Tôi có cho cha biết là tôi đã nghe cha bị một trăm đòn. Cha trả lời: 'Sở dĩ cha bị đòn, vì đã không chịu chà đạp ảnh Thánh Ðức Mẹ'. Và cha xin tôi cầu nguyện cho cha". Sau đó, sơ sang thăm Cha Duệ đang bị giam tại chuồng súc vật. Nhưng sơ sợ lính canh nên chỉ nhìn xa thấy Cha Duệ đang nằm sấp mặt."

Sau những trận đòn, những xỉ nhục và đau đớn hai Cha Duệ và Hạnh không hề nao núng, các quan phải đành ghép tội như sau: "Hai tên bản quốc Vũ Văn Duệ và Nguyễn Văn Hạnh đã mắc phải mưu chước dối trá của người Tây Phương mà theo đạo Gia Tô đã lâu nay, chẳng những chúng đã tin dối trá mà còn quyến rũ người khác theo đạo ấy. Mặc dầu vua đã ra lệnh cấm cản nhưng họ cũng không coi ra sao và vì hai tên này đã quá mê tín đến nỗi sống chết cho đạo ấy, họ đã nhất quyết không bước qua thập giá, nên đã nhiều lần bị sửa phạt rồi lại khuyên nhủ mà họ cũng không theo, trái lại còn cho mình là thông thái hơn người, vì thế tôi xin vua phê chuẩn và xin xử trảm hai gã này".

Ngày 28-6, quan đệ bản án vào kinh và được vua chấp thuận ngay. Mặc dầu chiếu theo luật người già 80 tuổi không bị chặt đầu, nhưng Minh Mệnh, con người tàn ác và khát máu, đã quyết định chặt đầu Cha Duệ mặc dầu ngài đã 83 tuổi.

Khi lệnh gửi về, các quan quân vẫn chưa tha hai cha. Họ sai mấy người khác đến dụ dỗ. Có người hứa với Cha Hạnh nếu bỏ đạo thì sẽ được làm lương y trong triều quan. Cha Hạnh khẳng định trả lời: "Ông hãy về và cho thầy ông biết, tôi không bao giờ bỏ đạo cả. Lòng tôi chỉ mong chóng tới lúc được chết vì đạo và làm con Thiên Chúa vĩnh viễn".

Khi tin được tử đạo đến, hai cha mừng vui khôn tả. Hai cha dọn mình sốt sắng và xin sức mạnh để chuẩn bị chết vì Chúa Kitô.

Ngày 21-7, hai cha bị điệu tới pháp trường. Có cả một đám đông dân chúng theo saụ Hai quan oai vệ trên hai mình voi, một dẫn đầu và một hộ tống tới pháp đình. Chuông trống nổi dậy liên hồi khi họ điệu hai cha tới nơi. Cha Duệ, vì quá già yếu lại đau ốm, nên họ cáng cha, trong khi Cha Hạnh, 66 tuổi, bị đeo xiềng xích nặng nề và phải mang gông. Nhưng nét mặt hai cha rất hân hoan và bình an. Vì con đường tới pháp đình rất xa nên Cha Hạnh ngã quỵ nhiều lần. Sau cùng lính phải buộc ba cây tre lại và cáng cha tới pháp đình. Trên đường đi xử, Cha Hạnh khuyến khích giáo dân theo sau: "Hãy vui lên, vì cha sắp về với Chúa".

Ðôi khi trong đám đông có một vài người chế riễu các cha: "Ðây là hai tên phạm nhân Duệ và Hạnh".

Gương mặt hai cha tỏ lộ hy vọng và bình an. Cha Hạnh giơ tay cho lý hình trói lại còn Cha Duệ ngồi ngay ngắn trên đất. Sau khi gông, cùm, xiềng xích đã được tháo ra và tên lý hình tuốt gươm sáng ngời sẵn sàng chờ cho hồi trống báo hiệu là họ thi hành phận sự. Thấy vậy, Cha Hạnh bảo tên lý hình: "Nếu anh chặt đầu tôi ngay, tôi sẽ tặng anh món quà, anh hãy đến bảo anh Giuse Thái, anh ta sẽ tặng thưởng ba quan".

Hồi chuông vừa dứt, hai lý hình chém đầu hai cha chỉ một nhát thôi, đầu rơi ngay và lý hình nhặt đầu hai cha tung lên cao ba lần cho các quan quân trông thấy.

Cũng như những lần trước, cả lương lẫn giáo ra thấm máu các ngài và tranh dành những gì thuộc về hai cha mặc dầu quan quân ngăn cản. Quan cho giáo dân lấy xác và đầu khâu lại và liệm vào ván đã có sẵn, rồi đưa về làng Lục Thủy. Nơi đó giáo dân chôn cất ngài trong thánh địa của làng.

Đã đọc: 612