Bà Ventura de Luna rất quý mến Martinô. Cậu ấy chẳng bao giờ làm phiền lòng bà. Bà thường ước ao có những người tốt lành tới thuê phòng.

Bà thở dài : “Nhưng tôi không thể tìm thấy ở đây một Martinô khác. Không ai được như cậu cả.”

Martinô cũng rất sung sướng trong ngôi nhà mới này. Nhưng cậu đã chẳng mấy khi ở nhà, vì công việc ở tiệm bác sĩ luôn bận rộn, từ sáng sớm tới chiều tối. Cậu thích căn phòng nhỏ này, và khi công việc đã xong, cậu trở về căn phòng ấy. Nhưng có điều bất tiện là bà Ventura không cho cậu một cây nến nào. Vì vậy, căn phòng của cậu lúc nào cũng tối tăm. Cậu khó có thể nhìn thấy giường của mình hay cái bàn nhỏ với vài cuốn sách trên đó.

Một ngày nọ, cậu hỏi Ventura : “Bà có sẵn nến ở đây không? Tôi muốn mua vài cây.”

Bà Ventura rất ngạc nhiên vì Martinô không bao giờ hỏi về mấy thứ đó. Từ ngày đến đây, cậu chẳng bao giờ kêu ca về căn phòng, thức ăn hay cách thức giặt giũ quần áo.”

Bà trả lời : “Dĩ nhiên là có nến. Tôi có một hộp nến đầy ở nhà bếp đó. Nhưng cậu không cần phải mua những cây nến cũ đó làm gì. Cứ việc lấy mà xài không cần phải trả tiền.”

Cậu rất sung sướng. Đêm đó, vừa về đến nhà, cậu thắp một cây nến nhỏ, nhìn chung quanh căn phòng đã trở thành nhà của cậu từ ngày cậu về tập việc với bác sĩ Rivero. Đó là một căn phòng nhỏ trống trải, với một cửa sổ nhỏ trông ra vườn. Qua cửa sổ, cậu có thể nhìn thấy cây chanh nhỏ mà cậu mới trồng cho bà Ventura vài ngày trước đây. Nó mới mọc thêm hai nhánh mới. Đêm đó, cậu đã cầu nguyện cho cây chanh mau thành cây lớn và hữu dụng, vì nó có thể làm vinh danh Chúa khi trở thành cây thuốc và làm đẹp mắt mọi người.

Martinô không mất nhiều giờ để nghĩ tới cây chanh và vườn tược. Qua ánh nến chập chờn cậu thấy căn phòng khác hẳn. Chiếc giường của cậu được đặt ở góc phòng cạnh cửa sổ, rồi cái bàn với vài cuốn sách, một cái ghế và một cái giá để móc quần áo. Mọi cái đều giản dị, thô sơ. Nền nhà lát đá cứng, tường quét lớp thạch cao trắng chẳng giống căn phòng mà trước đây cậu đã ở Guayaquil với ông cậu.

Nhưng cậu nghĩ : “Mình rất thích nơi này.” Cậu ngồi xuống ghế, nhìn vào bức tường đối diện nơi bà Ventura đã đặt một tượng Thánh Giá gỗ nhỏ ngay trên đầu giường cậu. Ngọn nến chập chờn đã tạo nên nhiều hình dáng khác lạ trên thân thể Chúa, dường như Ngài đang sống, đang cử động. Cậu ngồi đó, chiêm ngắm Thánh Giá, những ý tưởng lạ vụt lên trong óc. Bên ngoài những cơn gió mạnh quất vào các cây dừa trong vườn của bà Ventura cách dữ dội, nhưng Martinô không để ý đến cơn gió rít ấy. Cậu cũng bỏ ngoài tai những tiếng ồn ào, tiếng cười nói của những người qua lại dưới phố, cùng với tiếng rầm rầm của cỗ xe ngựa vàng trên đường về nhà của những người sống trong lâu đài sang trọng của dòng tộc Viceroy. Cậu chỉ nghĩ đến Chúa và thấy Ngài chịu khổ cực thế nào. Trước hết, Ngài đã sinh ra trong máng cỏ bò lừa. Rồi lớn lên trong ngôi nhà nhỏ nghèo nàn ở Nazaret. Khi trưởng thành, nhiều bạn hữu lại xa tránh Ngài. Và sau cùng chết khổ nhục trên thánh giá.

Martinô tự hỏi : “Tại sao Ngài lại phải như thế ? Tại sao Ngài chịu đau khổ đến vậy ?”

Cậu liền quỳ gối, úp mặt trong lòng bàn tay. Cậu đã hiểu tại sao Chúa đã trở nên nghèo hèn và cô đơn, chỉ có vài người bạn thực thân thiết. Cậu hiểu tại sao Ngài phải chết – là để cho nhân loại, cho mọi dân nước, lấy lại được Thiên đàng. Ngài chịu chết để sự thánh thiện và tình yêu của Thiên Chúa thắng vượt trên tội lỗi và ma quỷ.

Cậu quỳ gối bên cạnh chiếc giường với ngọn nến đang dần tàn, tâm hồn cậu tràn ngập lòng biết ơn cảm tạ. Thật tuyệt vời khi nghĩ đến tình yêu của Chúa, đến cách thức Ngài đã dựng nên hàng tỉ các linh hồn giống hình ảnh Ngài, đến cách Ngài đã dựng nên Thiên đàng để các linh hồn được hưởng hạnh phúc với Ngài đời đời, và làm sao để các linh hồn đạt được hạnh phúc ấy.

Martinô thầm nghĩ : “Tạ ơn Chúa đã cho con một chỗ trên Thiên đàng. Tạ ơn Chúa vì mọi sự Ngài đã ban cho con.”

Vài tháng trôi qua, Martinô vẫn luôn bận rộn trong tiệm. Cậu rất thích công việc này, cậu cảm thấy sung sướng khi thấy mình đang trở nên hữu dụng. Tuy thế, một tư tưởng không bao giờ rời khỏi cậu, đó là vì yêu con người vô hạn mà Chúa đã hiến thân mình để cứu chuộc con người.

Cậu cầu nguyện : “Con muốn nên giống Chúa hiến thân con cho công việc vĩ đại này. Con muốn dùng cả đời con để giúp cho mọi người nhận ra việc Chúa đã làm cho họ. Lạy Chúa, xin dạy con phải làm gì để có thể thực hiện điều con mong ước ? Xin dạy con luôn sống thân thiết với Chúa và xin Chúa dùng con trong việc phụng sự Chúa.”

Bà Ventura sớm nhận ra nơi Martinô có cái gì đó rất lạ. Phòng cậu luôn có nến cháy suốt đêm, nhưng những cây nến bà cho cậu dường như vẫn còn nguyên.

Bà thầm nghĩ : “Cậu bé không nên đọc sách quá nhiều và lâu như thế, vì suốt cả ngày đã phải làm ở tiệm rồi, cậu cần phải có giờ nghỉ ngơi.”

Nhưng có phải Martinô đã đọc sách ban đêm không ? Có phải đó là lý do mà cậu xin nến không ? Bà không biết rõ. Vì thế, bà quyết định phải khám phá nguyên nhân. Sáng sớm hôm sau, khi mọi vật còn đang chìm trong giấc ngủ, bà nhẹ nhàng đi tới phòng Martinô. Một ánh sáng yếu ớt lọt qua khe nứt. Bà đứng bên ngoài cửa và nhìn qua lỗ khoá phòng cậu. Tim bà đập mạnh khi nhìn thấy người bạn trẻ của bà không đọc sách, cậu đang quỳ cầu nguyện bên cạnh chiếc giường, trước tượng Thánh Giá, nước mắt giàn dụa.

Bà thốt lên : “Lạy Đức Mẹ, không phải cậu ấy đọc sách mà là cầu nguyện !”

Trong ba năm liền, Martinô không hề biết bà Ventura đã kín đáo quan sát và nghe cậu cầu nguyện. Thực vậy, ngày qua ngày, cậu luôn quan tâm đến vấn nạn: đâu là mục đích cho cuộc đời mình.

Khi cậu lên 15 tuổi, cậu quyết định không giúp việc cho bác sĩ Rivero nữa, nhưng cậu sẽ phục vụ cho các linh hồn và tu sĩ trong tu viện thánh Đaminh ở Lima. Cậu nghĩ đây là ý Chúa muốn cậu thực hiện và đây cũng là lý do Chúa đã cho cậu sinh ra. Dĩ nhiên, cậu không bao giờ nghĩ đến việc mình sẽ trở thành một linh mục hay một thầy trợ sĩ. Công việc của cậu sẽ chỉ là người giúp việc trong tu viện, làm mọi công việc tầm thường cho bất cứ ai trong tu viện.

Cậu cầu nguyện : “Lạy Chúa, Chúa đã cho con chính Chúa, con cũng sẽ dâng lại cho Chúa chính bản thân con. Hãy để con cứu giúp người mệt mỏi, kẻ đau ốm và người bất hạnh. Hãy cho con giúp họ hiểu được Chúa yêu họ biết bao.”

Thế rồi, cái quyết định đến sống ở tu viện thánh Đaminh của Martinô làm mọi người ngạc nhiên, nhất là đối với bác sĩ Rivero.

Ông nói với cậu : “Đã ba năm nay con ở với ta, Martinô, con là cậu bé tuyệt vời nhất mà ta gặp từ trước đến nay. Bây giờ, nếu con đi, ta chỉ có một mình, ta có thể làm gì được ? Ta sẽ nói sao đây với các bệnh nhân ?”

Martinô mỉm cười. Cậu sẽ nhớ cửa tiệm này rất nhiều, nơi các bệnh nhân đông đảo tới xếp hàng đợi bác sĩ, nhớ cái phòng nhỏ ở phía sau, nơi cậu đã học chế biến các thứ thuốc thiên nhiên và nghiên cứu làm thành các loại thuốc bột. Nhưng Chúa đã gọi cậu sống cuộc sống khác. Không có gì có thể ngăn cản cậu.

Cậu nhỏ nhẹ nói với bác sĩ : “Con tin rằng bác sĩ sẽ tìm được người khác đến giúp bác sĩ. Cám ơn bác sĩ rất nhiều vì mọi sự bác sĩ đã làm cho con. Không có bác sĩ, con không biết gì về nghề thuốc cả.”

Ngày hôm sau, Martinô vội vã đi chào mọi người thân thuộc, láng giềng. Mặc dù cậu không đi xa lắm, chỉ ở trong thành phố Lima thôi, nhưng cậu sẽ là một người giúp việc trong tu viện. Thời giờ của cậu sẽ không thuộc về cậu nữa. Cậu sẽ không thể đi bất cứ nơi nào theo ý mình muốn. Mẹ cậu, bác sĩ, bà Ventura, Dona và các linh mục ở nhà thờ thánh Lazaro, nơi cậu đi lễ hàng ngày trong suốt ba năm nay hứa sẽ tới thăm cậu thường xuyên khi họ có thể.

Mẹ cậu nói : “Mẹ rất đau lòng khi phải xa đứa con một, Martinô ạ ! Mẹ không hiểu tại sao con lại muốn trở thành người giúp việc. Tại sao con không xin làm linh mục hay một thầy trợ sĩ ?”

Martinô đã chờ câu hỏi này của mẹ và của cha khi tin này tới tai ông đang ở Panama. Cậu biết cha mẹ rất hãnh diện vì cậu, khi họ biết cậu rất thành công trong việc giúp đỡ các bệnh nhân ở tiệm của bác sĩ Rivero ba năm qua. Cậu không còn là cậu bé thất học. Cậu không những biết đọc, biết viết mà tài năng săn sóc bệnh nhân đã vang rộng khắp cả thành phố Lima. Dù cậu mới chỉ 15 tuổi nhưng sự nghiệp tương lai sáng lạn đang chờ đón cậu. Tại sao cậu lại muốn trở thành một người bé mọn nhất trong tu viện thánh Đaminh ?

Cậu nói với mẹ : “Mẹ ơi, con không quan tâm đến địa vị hay chỗ đứng trong xã hội. Con không nghĩ Chúa muốn chọn con để làm những việc lớn lao trên đời này. Chúa đã chọn các người khác để làm chuyện đó. Nhưng Ngài cũng cần có người để làm những việc nhỏ mọn. Và con, con đã dâng cuộc đời để làm người giúp việc trong tu viện rồi. Mẹ cầu nguyện cho con, để con trở thành kẻ phụng sự Chúa cách tốt nhất nhé !”

Anna không biết phải nói sao. Bà vừa buồn vừa vui trước sự chọn lựa của Martinô. Bất ngờ, bà chợt nhớ ra rằng không biết Martinô đã tới gặp cha Bề Trên tu viện Đaminh – Francis Vega – để được xin nhận vào dòng hay chưa ? Hay cậu mới chỉ nghĩ tới việc đó ? Bà liền hỏi cậu điều đó.

Dường như Martinô đã đọc được câu hỏi trong đầu của mẹ, cậu nói : “Tuần trước con đã gặp cha Francis Vega. Con nói với ngài là con ước ao được sống với các cha, các thầy và được làm việc trong tu viện. Ngài trả lời rằng vài ngày nữa ngài sẽ cho con biết ý ngài. Hôm nay con đã nhận được tin ngài. Ngài nhận con rồi. Vì thế, con sẽ vào tu viện trong tuần tới.

Mắt Martinô bừng sáng và khuôn mặt biểu hiện một niềm vui tràn đầy. Nhìn cậu, bà Anna cảm thấy trái tim bà từ từ được cảm nếm niềm vui đó. Cậu con trai bà thực sự khác hẳn với các cậu trai khác trong thành phố. Thực vậy, đúng như bà Ventura đã một lần nói với bà rằng Martinô thực là cậu bé thánh thiện.